Ζαγόρι
Το Ζαγόρι είναι περιοχή της Ηπείρου στο Νομό Ιωαννίνων, στη βορειοδυτική Ελλάδα. Η λέξη Ζαγόρι προέρχεται από τα Σλαβικά, από την πρόθεση Za που σημαίνει «πίσω» και το ουσιαστικό gora που σημαίνει «βουνό». Στην αρχαιότητα οι κάτοικοί της λέγονταν «Παροραίοι», δηλαδή αυτοί που ζουν πίσω από τα όρη. Τα Ζαγοροχώρια είναι διάσπαρτα στους πρόποδες της Πίνδου.
Αν θέλαμε να δώσουμε το στίγμα αυτής της γεωγραφικής ενότητας, ορίζεται σε γενικές γραμμές ως εξής: στα νότια από το όρος Μιτσικέλι (το οποίο υψώνεται ακριβώς πάνω από τη λίμνη των Ιωαννίνων), στα δυτικά από τον οδικό άξονα που συνδέει τα Γιάννενα με την Κόνιτσα, στα βορειοδυτικά από την όμορφη Κόνιτσα (μέσα από την οποία περνάει ο ποταμός Αώος), στα βόρεια από τη λάκκα του Αώου (δηλαδή την κοιλάδα ανάμεσα στην Κόνιτσα και το όρος Βασιλίτσα).
Στα βορειοανατολικά από το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου (δηλαδή τους ενοποιημένους Εθνικούς Δρυμούς «Βίκου – Αώου» και «Βάλια Κάλντα»), στα ανατολικά από την τεχνητή λίμνη των πηγών του Αώου και στα νοτιοανατολικά από το τμήμα της Εγνατίας Οδού που βρίσκεται ανάμεσα στο Μέτσοβο και τον ποταμό Άραχθο (δηλαδή τη γέφυρα της Μπαλντούμας).
Άνω Πεδινά, Άγ.Μηνάς, Ασπράγγελοι, Βίτσα, Δίκορφο, Δίλοφο, Διπόταμο, Ελάτη, Ελαφότοπος, Καλουτάς, Κάτω Πεδινά, Μανασσής, Μεσοβούνι, Μονοδένδρι, Αγ. Παρασκευή, Ανθρακίτης, Γρεβενίτι, Δεμάτι, Δόλιανη, Ελατοχώρι, Ιτέα, Καβαλάρι, Καρυές, Καστανώνας, Μακρίνο, Πέτρα, Ποταμιά, Τρίστενο, Φλαμπουράρι, Μακρίνο, Πέτρα, Ποταμιά, Τρίστενο, Φλαμπουράρι.Πάπιγκο, Βραδέτο, Βρυσοχώρι, Ηλιοχώρι, Καπέσοβο, Κήποι, Κουκούλι, Λαίστα, Λεπτοκαρυά, Νεγάδες, Σκαμνέλι, Τσεπέλοβο, Φραγκάδες, Βοβούσα είναι ένα σύμπλεγμα από περίπου 47 χωριά που βρίσκονται στο Ζαγόρι. Αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο με πολλά κοινά αρχιτεκτονικά, πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία.
Είναι χτισμένα σύμφωνα με λαϊκή κουλτούρα, στην οποία δεσπόζουσα θέση κατέχουν η πέτρα και το ξύλο. Επί τουρκοκρατίας τα Ζαγοροχώρια καταφέρνουν να αποσπάσουν την εύνοια της Υψηλής Πύλης, συστήνοντας αυτόνομη επαρχία με σημαντικά προνόμια. Η ευημερία της περιοχής συνεχίστηκε με την ίδρυση σχολείων. Η παραδοσιακή ιατρική άνθησε με τη μορφή των «γιατρών το Βίκου» που συγκέντρωναν βότανα από το φαράγγι. Αρκετοί οι λόγιοι του Διαφωτισμού όπως ο Ν.Δούκας & ο Αθ.Ψαλίδας.
Ήδη όμως μετά το θάνατο του Αλή Πασά αρχίζει τότε η περίοδος της παρακμής. Σχεδόν όλα τα χωριά διαθέτουν μεσοχώρι (πλατεία) με έναν τουλάχιστον αιωνόβιο πλάτανο. Εδώ γίνονταν και συνεχίζονται και σήμερα τα πανηγύρια , που ήταν το μεγάλο γεγονός της χρονιάς. Ντόπιοι λαϊκοί οργανοπαίκτες διασκέδαζαν και διασκεδάζουν τους χορευτές. Όλοι σε κυκλικό χορό με προεξάρχοντα τον πρώτο χορευτή. Οι περισσότερες εκκλησίες στο Ζαγόρι χρονολογούνται από το 17ο αιώνα και μετά, αν και επιβιώνουν μερικά παλαιότερα αρχαϊκά θεμέλια.